“Jika orang Melayu mahu menjadi bangsa yang besar, orang Melayu mesti mempelajari dan memelihara secermatnya bahasa Melayu, di samping menerima serta menambah pengetahuan baharu.”
Kata-kata
Munshi Abdullah bin Abdul Kadir ini dipetik dari bukunya yang bertajuk Kisah
Pelayaran Abdullah yang mendedahkan kemiskinan orang Melayu. Ketika itu ramai
yang marah kerana kelancangan Abdullah. Watak seperti Munshi Abdullah sering
kali tidak popular, menjadi tohmahan dan dilupai oleh sejarah.
Catatan
sejarah menunjukkan bahawa sejak kurun ke-18 orang Melayu sudah mula dikritik
oleh bangsanya sendiri. Abdullah bin Abdul Kadir atau Abdullah Munsyi
(1796-1854) adalah di antara pengkritik awal masyarakat Melayu. Bukunya Hikayat
Abdullah (1840-an) mengandungi pandangan beliau mengenai beberapa adat,
kepercayaan, budaya kerja dan pemikiran masyarakat Melayu yang difikirkannya
kolot sebagai penyebab kepada kemunduran bangsa Melayu.
Munshi
Abdullah dalam buku-buku Hikayat Abdullah dan Hikayat Pelayaran Abdullah turut
membuat kritikan yang pedas terhadap orang Melayu pada penghujung abad ke-19.
Beliau menegur kelemahan orang Melayu, sikap malas mereka, kurangnya ilmu
pengetahuan di kalangan mereka, cara hidup mereka, sehinggalah episod
perpecahan di kalangan mereka.
Abdullah tidak sahaja mengkritik tetapi
memberikan cadangan bagaimana kehidupan orang Melayu dapat diperbaiki. Munsyi
Abdullah memberikan pandangan bagaimana mahu mengeluarkan orang Melayu daripada
kelemahan mereka. Abdullah turun ke lapangan, belayar ke negeri-negeri Melayu,
melawan ombak, mengharungi ancaman lanun dan perang saudara bagi mendapatkan
gambaran sebenar apa yang berlaku dalam masyarakat Melayu ketika itu. Kisah
Pelayaran Abdullah bukan sekadar catatan perjalanan tetapi juga dimuatkan
keinsafan dan nasihat tentang nasib orang Melayu. Abdullah menjadi pengkritik
bangsa yang berterus-terang dan konstruktif. Malangnya hari ini ada di kalangan
orang Melayu sendiri, mereka yang duduk dalam keselesaan dan kemewahan, yang
tidak pernah merasa kesusahan dan penderitaan rakyat, mahu menjadi juara bagi
pihak rakyat.
Nama: Nur Hidayah Binti
Abdul Razak
Unit : PISMP BM/PJ/RBT Sem 6